किन भाग्छन् उनीहरू ?

अंक १४ -माघ १ २०६७

अन्तर्राष्ट्रिय मार्ग जोड्ने सबैभन्दा छोटो दूरीको राजमार्ग रसुवामा बन्दैछ । त्रिदेशीय सम्बन्धको विस्तारित मार्ग टिमुरे, लिङलिङ, स्याफ्रुबेशी हुँदै बनिरहेको छ । अब विकास हुन्छ भनेपछि दिनानुदिन रसुवागढी जाने स्वदेशी तथा विदेशीको चाप बढिरहेको छ । हुनपनि सजिलो छ, स्याफ्रुबेशीबाट धेरै टाढा छैन । यो अवस्था हामीले पाइरहँदा रसुवाको भविष्य उज्यालो हुने पक्का छ । केही समय अघि हामी एक कार्यक्रमको सर्न्दर्भमा अन्तर्राष्ट्रिय राजमार्ग बन्दै गरेको नजिकको गाउँ थुमन पुगेका थियौं । स्याफ्रुबेशीबाट तीन घण्टा बराबरको दूरीमा रहेको थुमन गाउँ अत्यन्त सुन्दर थियो । पुछारमा अन्तर्राष्ट्रिय मार्ग बनिरहँदा थुमन जाने सडकको रेखामात्र थियो । साँघुरा मोड र सडक, देख्दा कहिल्यै गाडी गुड्दैन जस्तो, मानिस हिँड्न पनि मुस्किल सडक । अन्तर्राष्ट्रिय मार्गकै एक छेउबाट थुमनको लागि सडक छुट्टयाइएको रहेछ ।


ती थोरै सडकका असजिला मोडहरू पार गर्दै हामी तार्सा (मेन्दो) भन्ने गाउँमा पुग्यौं । त्यहाँको जनजीवन हामीले राम्ररी नियाल्न पाएनौं । घाम लागिसकेको थिएन, पौषको जाडो, कोही पनि बाहिर निस्केका थिएनन् । त्यहाँका विद्यालयका शिक्षकले हामीलाई चिया खुवाए । त्यसपछि हामी थुमनका लागि अघि बढ्यौं ।

महिला स्वास्थ्य स्वयं सेविकाहरूसँग हाम्रो कार्यक्रम थियो । घरभित्रको धुवाँ न्यूनीकरणमा सहजीकरण गर्ने उद्देश्यले उक्त कार्यक्रमको आयोजना गरिएको थियो । धुवाँको विषयमा कुरा गर्दा हामीले त्यहाँ चेतना नभएको पाएनौं, केवल अभियानको खाँचो रहेको पायौं । तीन वा चार दलका कुरा ती आमाहरूलाई राम्रो ज्ञान रहेछ । गाउँ परिषद्को कुरा गर्दा दल विनाको परिषद् वा दल नभई विकास, योजनाको सम्भव छैन भनेर उनीहरूले राम्ररी बुझेका रहेछन् ।

हामीहरू तीन जना थियौं । रामहरि देवकोटा, उनलाई थुमनका सबैले चिन्दा रहेछन् । अर्का साथी एभिन्यूज टेलिभिजनका बलराम घिमिरे । कार्यक्रम सकेर हामी गाउँतिर लाग्यौं । टेलिभिजनका पत्रकारसँगै रहेकोले ओखलमा धान कुट्दै गरेको दृश्य खिच्न व्यस्त भइयो । धान कुटिरहेकाहरू कोही हामी देख्ने वित्तिकै भागे त कोही क्यामेरा निकालेपछि भागे । हामी वरिपरि जादै गर्दा उनीहरू भाग्छन् । केही दृश्यहरू लिनको लागि अनुनय गरेपछि मात्र खिच्न पाईयो । उनीहरूलाई थाहा छैन, क्यामेरा र फोटोका महत्व । खिचेको दृश्य देखाएपछि वा आफ्नै दृश्य क्यामेरामा देखेपछि उनीहरू दंग परे ।

थुमनगाविस- ८ तार्सा (मेन्दो) गाउँ अलि दुखीहरूको गाउँ रहेछ । केही समय अघि धादिङको तिप्लिङबाट आएका मानिसहरू त्यहाँ बस्दा रहेछन् । उनीहरूको नाममा जग्गा रहेनछ । हुन त यस्ता समस्या धेरै छन् रसुवामा । विद्यालयसँगैको घरमा एक परिवारका दम्पत्ति ओखलमा धान कुट्दै थिए । भिडियो खिच्नको लागि अनुरोध गर्यौं । मुस्किलले नै खिच्नको लागि अनुमति पाईयो । एकजना त्यही गाउँका पूर्ण तामाङको सहयता नभएको भए हामीले खिच्न नपाउने थियौं । असाध्यै लाज मानेर दुवै दम्पत्तिले धान कुटे । उनीहरूले धान कुट्दै गरेको दृश्य पछि क्यामेरामा देखाइदिए पछि आफ्नो दृश्यबाट खुसी र अचम्म भए ।

अन्तर्राष्ट्रिय मार्ग बन्दै गरेको नजिकको गाउँका जनता कहिले विद्युतीय जमानामा प्रवेश गर्लान - इन्टर्रर्नेटको कुरा त उनीहरूको जीवनमा कहिल्यै आउँदैन, यो निश्चित छ । तर टेलिभिजनको दृश्यप्रति उनीहरूको पहुँच हुनु आवश्यक छ । हामीले सोच्यौं, ठीक मुनीतिर चिल्ला पजेरामा ठूलाबडा कुदिरहँदा यी दम्पत्तिले कस्ता गाडी चढ्लान् ? गाउँका अलि बुझेकाहरूको कृयाकलापमा यिनीहरूको पहुँच कहिले पुग्ला ?

ती परिवारको एक क्षणको दृश्य नियाल्दा उनीहरूको परिवार पितृसत्तात्मक रहेछ । त्यहाँको दृश्य खिचेपछि बालबालिकाहरूलाई विस्कुट दिँदा बालबालिकाले आमाको हातमा दिए । हामीले सबैले बाँडेर खानुस् भन्यौं । तर सबैलाई बाँड्नको लागि पिताको अनुमति चाहियो । ५/७ जना बालबालिका थिए, परिवारका नेतृत्वकर्ता पिताको नै हातबाट विस्कुट बाँडियो । त्यहाँको दृश्य हर्ेदा श्रीमानप्रति श्रीमतीको असाध्यै सद्भाव छ । परस्परमा मायाममता छ । उनीहरूको मुहारमा दुखभित्रको खुसी छ, हाँसो छ, तरपनि भित्रभित्र दुख लुकिरहेको छ ।